Pytania i odpowiedzi

W dniu 26 stycznia 2021 r. odbyła się prezentacja projektu rewitalizacji Fortu VIIA. O koncepcji Społecznego Fortu opowiadali: Joanna Janowicz – prokurent Constructa Plus, Piotr Janowicz – prezes Constructa Plus, prof.nbsp;Piotr Marciniak z pracowni Litoborski+Marciniak – biura architektonicznego odpowiedzialnego za projekt rewitalizacji Fortu VIIA, dr Krzysztof Pyszny – autor Raportu o oddziaływaniu na środowisko, Barbara Sadowska i Maria Sadowska z Fundacji Pomocy Wzajemnej BARKA oraz Aleksandra i Piotr Orchowscy z Fundacji ORCHidea.

W spotkaniu uczestniczyło ponad 70 osób, które miały możliwość zadawać pytania na czacie. Na część z tych pytań odpowiedzieliśmy podczas spotkania, na resztę pytań odpowiadamy zgodnie z obietnicą w formie pisemnej. Poniżej pierwsza część pytań i odpowiedzi. Ze względu na obowiązujące przepisy RODO nie publikujemy nazwisk uczestników spotkania.

Na jakiej zasadzie będą mogli korzystać z niego mieszkańcy? Czy Fort będzie przekazany dla miasta? Czy przestrzenie Fortu będą bezpłatne dla społeczeństwa, dla organizacji społecznych?

Mieszkańcy miasta będą mogli korzystać z oferty podmiotów ekonomii społecznej (usługi okołomedyczne, rehabilitacyjne, edukacyjne, szkoleniowe, produkty zero waste, gastronomia, kultura, sztuka, sprzedaż detaliczna), uczestniczyć w wydarzeniach kulturalnych, spędzać czas w restauracji czy kawiarni oraz odwiedzać zielony teren parkowy. Rodziny, osoby starsze i niepełnosprawne będą mogły bezpiecznie korzystać z odpowiednio zagospodarowanego terenu.

Nie planujemy przekazywać Fortu oraz terenu do niego przylegającego miastu. Przestrzenie Fortu, przeznaczone do wspólnego korzystania będą bezpłatne, natomiast o cenie usług oferowanych przez zajmujące Fort podmioty ekonomii społecznej oraz podmioty komercyjne będą decydować one same. Z 13 podmiotami ekonomii społecznej (PES) podpisane zostaną umowy najmu powierzchni w kwocie wynikającej z kosztów eksploatacji obiektu, a więc będą to stawki preferencyjne. Będzie to możliwe dzięki wprowadzeniu do grona najemców również podmiotów komercyjnych, które z kolei czynsz będą opłacać w stawkach rynkowych.

Dlaczego Plan zadań ochronnych dla obszaru Natura 2000 Fortyfikacje w Poznaniu nie został przeanalizowany w Raporcie o oddziaływaniu na środowisko dla proponowanej inwestycji? Przypomnę, że jednym z potencjalnych zagrożeń wymienionych w tym Planie dla Fortu VIIa jest : wycinka zadrzewień stanowiących żerowiska lub trasy przelotów. Jak Constructa Plus ustosunkowuje się do tego zapisu? Dlaczego istniejącym zagrożeniem dla nietoperzy wymienionym w Planie zadań ochronnych dla Fortu jest zatykanie otworów wlotowych wykorzystywanych przez nietoperze? Przypomnę, że jest to jedyny fort w Poznaniu, dla którego wymieniono takie zagrożenie. (Pytania od przedstawiciela organizacji „Prawo do Przyrody”)

Plan zadań ochronnych dla obszaru N2000 został ustanowiony Zarządzeniem RDOŚ w Poznaniu z dnia 9 maja 2018 roku, w wyniku realizacji planu zadań ochronnych (zadanie 105 – uzupełnienie stanu wiedzy o znaczeniu obiektu dla przedmiotów ochrony obszaru Natura 2000). Na zlecenie RDOŚ w 2018 (31 sierpnia 2018) opracowano dokument pt. „Uzupełnienie stanu wiedzy o przedmiotach ochrony obszaru Natura 2000 „Fortyfikacje w Poznaniu” PLH300005. W ramach zamówienia wykonawca miał dostarczyć dane na temat liczebności nocka dużego i mopka zachodniego w poszczególnych fortyfikacjach obszaru Natura 2000 z pięciu ostatnich lat (2014 – 2018) – a w razie ich braku – z pięciu dostępnych lat z zastrzeżeniem, że dane nie mogą być starsze niż 10 lat (dane na temat liczebności muszą pochodzić z okresów pomiędzy 15 stycznia a 20 lutego). Ponadto zadaniem wykonawcy było wskazanie w każdym z poszczególnych obiektów fortyfikacyjnych miejsc pełniących kluczową rolę jako schronienia zimowe dla przedmiotów ochrony obszaru Natura 2000, ostatnią częścią zadania była waloryzacja poszczególnych obiektów fortyfikacyjnych pod kątem ich roli w ochronie nocka dużego i mopka zachodniego w całym obszarze Natura 2000 oraz integralności obszaru Natura 2000, wykonawca miał wskazać obiekty kluczowe z punktu widzenia obszaru Natura 2000. W wynikach z inwentaryzacji przy Forcie VIIA zapisano „Obiekt o niewielkim znaczeniu dla nietoperzy. Co roku notuje się tutaj tylko pojedyncze, hibernujące nietoperze (od 1 do 4 osobników). Łącznie stwierdzono tutaj 3 gatunki tego rzędu ssaków. W obiekcie nie zanotowano gatunków, będących przedmiotami ochrony w obszarze.” W części dotyczącej waloryzacji obiektów wchodzących w skład obszaru Natura 2000 Fortyfikacje w Poznaniu z punktu widzenia ich znaczenia dla utrzymania właściwego stanu ochrony nocka dużego i mopka zachodniego, a także ze względu na ich znaczenia dla utrzymania właściwego stanu ochrony wszystkich gatunków nietoperzy podlegających w Polsce ochronie prawnej Fort VIIA, który jest przedmiotem planowanego i opisanego w niniejszego Raportu przedsięwzięcia został oceniony na ostatnim miejscu i przypisano mu ocenę 0 w kontekście oceny gatunków będących przedmiotem ochrony obszaru, natomiast w kontekście znaczenia dla utrzymania właściwego stanu ochrony wszystkich gatunków nietoperzy podlegających w Polsce również oceniono Fort VIIA najniżej, ocena wynosiła 0,7. Fort VIIA zarówno w kontekście znaczenia dla gatunków będących przedmiotem ochrony jak i innych nietoperzy został przypisany do najniższej kategorii – obiekty o małym znaczeniu, które opisano jako obiekty, w których gatunki będące przedmiotem zainteresowania wspólnoty stwierdzano incydentalnie (pojedyncze osobniki) lub nie obserwowano ich w ogóle i obiekty, w których maksymalna liczba zimujących nietoperzy (innych gatunków) nigdy nie przekroczyła 10 osobników. Podsumowując należy stwierdzić, że w raporcie odniesiono się do aktualnej wiedzy na temat stanu zachowania nietoperzy.

Pomijając aktualność zapisów PZO, Stowarzyszenie Prawo do Przyrody nie przywołało wszystkich zapisów PZO, jako pierwsze istniejące zagrożenie dla nocka dużego i mopka (których nie stwierdzono w Forcie VIIA) wskazano „pogorszenie warunków siedliskowych m.in. poprzez zmniejszenie powierzchni zimowiska, zmianę warunków mikroklimatycznych itp. w związku z częstym użytkowaniem Fortu. W Raporcie szczegółowo opisaliśmy planowane działania mające na celu stworzenie siedlisk o stałych i atrakcyjnych dla nietoperzy miejsc z optymalnymi dla nich warunkami mikroklimatycznymi. Wyraźnie powiedzieć należy, że jako zagrożenie potencjalne dla nietoperzy w PZO wymienia się rozsadzanie ścian obiektu. Rozsadzanie ścian obiektu następuje w wyniku rozwoju systemu korzeniowego drzew porastających zabudowania Fortu.

Ile ze zinwentaryzowanych 5236 drzew byłoby wyciętych w ramach realizacji inwestycji? (Pytanie od przedstawiciela organizacji „Prawo do Przyrody”)

W Polsce obowiązują przepisy prawa, które regulują kwestie uzyskiwania zgód na wycinkę drzew i krzewów. Planując realizację przedsięwzięcia prowadzimy proces inwestycyjno-budowlany zgodnie z obowiązującymi przepisami. Tak też jest w przypadku omawianej inwestycji, czyli Fortu Społecznego. Na obszarze planowanego przedsięwzięcia przeprowadzono pomiary obwodu pni drzew i zmierzono powierzchnie krzewów, pomiary wykonano zgodnie z przepisami odpowiednio na wysokości 130 cm i 5 cm. Na podstawie wykonanych pomiarów stwierdzono, że 1538 drzew i 17 krzewów o łącznej powierzchni około 600 m² wymaga uzyskania zgody na usunięcie. Rośliny nie podlegające inwentaryzacji to mniejsze, znajdujące się w podszycie drobne samosiewy. Jak wynika z inwentaryzacji, która stanowiła załącznik do raportu oddziaływania na środowisko, samosiewów nie wymagających uzyskania zgody na wycinkę zinwentaryzowano 1338. Drzewa te nie zostaną wycięte, zostaną przesadzone.

Podkreślić należy, że obecnie jest procedowana decyzja o środowiskowych uwarunkowaniach, w której określone zostaną warunki realizacji przedsięwzięcia w tym warunki nasadzeń rekompensacyjnych.

Spośród drzew planowanych do wycinki 41,5% stanowi Robinia biała, 15,7% to Klon pospolity. Robinia biała jest gatunkiem obcym w rodzimej florze, zaliczanym do gatunków inwazyjnych, silnie ekspansywnych. W Polsce gatunek ten często wykorzystywany był do rekultywacji terenów poprzemysłowych.

Robinia biała silnie zmienia warunki siedliska (chemizm gleb, oświetlenie), przez co wpływa na konkurencyjne wypieranie rodzimych gatunków. Obecność związków chemicznych o charakterze allelopatycznym, czyli wywierającym negatywny wpływ na inne gatunki i silne odnawianie wegetatywne może przyczyniać się do utrzymywania bardzo dużego potencjału konkurencyjnego na raz skolonizowanych stanowiskach (Danielewicz W., Mirski P, Gazda A, lipiec 2018), co oznacza, że w najniższych warstwach zadrzewienia wskaźniki bioróżnorodności są niskie.

Prosimy o zwrócenie uwagi na to, że z planowanego przedsięwzięcia płyną istotne korzyści m.in. powstanie nowych publicznych terenów zieleni, które w obecnym kształcie, wbrew opiniom, które pojawiają się na portalach społecznościowych nie mogą być udostępnione. Korzyścią będzie również przebudowa struktury gatunkowej zadrzewień – sprzyjająca bioróżnorodności.

Może Państwo założyliście zbyt duży rozmach? Może warto skromniej, ale za to bez dewastacji zieleni wokół?

Poznańskie forty od lat nie mają szczęścia, podejmowano wiele prób aktywizacji tych przestrzeni. Próby te zakończyły się niepowodzeniem z powodu braku kompleksowej wizji funkcjonowania obiektów fortecznych jak również ze względu na brak wystarczających środków finansowych. Sama rewitalizacja to dopiero początek nowego życia obiektu, który nie będzie potem funkcjonował bez nadania mu funkcji, zaangażowania ludzi i kolejnych środków finansowych. Podstawową wartością tego projektu jest jego kompleksowość, gdzie społeczeństwo , przyroda i zabytek przenikają się, funkcjonują wspólnie tworząc efekt synergii. Projektowane rozwiązania realizacyjne minimalizują ingerencje w środowisko, wprowadzają wiele rozwiązań proekologicznych m.in. 100% retencje wody na całym terenie co ma wpływ również na koszty inwestycji.

W jakich terminach planowane jest zakończenie etapów II do IV?

Czas realizacji projektu jest uzależniony od terminów uzyskania stosownych zgód i pozwoleń, ale również od terminu rozliczenia dotacji unijnej. Rewitalizacja Fortu VIIA na cele społeczne musi zakończyć się w I połowie 2023 roku i będzie to I etap tej inwestycji. Zabudowa mieszkaniowa będzie realizowana w kolejnych etapach.

Najpierw zostaną wycięte najbardziej miododajne drzewa, czyli robinie, a potem zakładane ule?

Aktualnie na terenie Fortu znajduje się już pasieka, pod opieką pszczelarza, z którym konsultujemy nasze założenia projektowe w tym obszarze. Robinia jest gatunkiem dominującym na tym terenie, a najistotniejszym elementem dla owadów zapylających jest bioróżnorodność, którą zapewnimy poprzez istniejące drzewa, w tym robinię i nasadzenia różnych gatunków rodzimych oraz łąki kwietne.

Co z planowanym sąsiedztwem III ramy od strony zachodniej (jeśli powstanie)? Teren zieleni wokół fortu miał stanowić naturalny ekran.

Na dziś nie jest znany termin realizacji III ramy, która jest wrysowana w SUiKZP. Fort nie był planowany jako ekran akustyczny. Na etapie sporządzania dokumentacji, w tym uzyskiwania decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach przeprowadzone będą szczegółowe symulacje akustyczne, których wyniki pozwolą stwierdzić czy konieczne będzie stosowanie dodatkowych zabezpieczeń np. w postaci ekranów akustycznych, co leży w gestii podmiotu realizującego inwestycję drogową. Zieleń nie zniknie z obszaru Forty VIIA, a jej gęstość szczególnie w dolnej warstwie zadrzewienia będzie większa, czyli efektywniej będzie tłumić potencjalnie mogący się pojawić ponadnormatywny hałas. Budynki zaprojektowane na tym terenie również uwzględniają odległości wymagane przepisami i będą stanowiły dodatkową barierę do rozchodzenia się dźwięku.

Czy samosiewy są gorszymi drzewami?

Samosiewy z punktu widzenia przyrodniczego są drzewami tak samo wartościowymi jak drzewa nasadzone przez człowieka. W budowlach fortecznych porastające samosiewy stanowią zagrożenie dla struktury zabytku.

Jakiej wysokości są drzewa i jakiej wysokości będą budynki? Proszę o konkretne liczby.

W Raporcie o oddziaływaniu na środowisko planowanego przedsięwzięcia wskazano, że dziewięć z dwunastu budynków planowanych jest jako 5-kondygnacyjne o wysokości około 16,5 m (budynek A, B, D, E, G, H, I, K, L), a trzy jako 6-kondygnacyjne o wysokości około 20,20 m (budynek C, F, J). Analizując wysokość drzew posiłkowano się danymi ze skanowania laserowego, które zostało wykonane w lipcu 2012 roku (czyli ponad 8 lat temu) i marcu 2019 roku (czyli prawie 3 lata temu). Dane LIDAR są bezpłatnie udostępnione przez Główny Urząd Geodezji i Kartografii, zatem każdy może sprawdzić zmierzone wysokości drzew. Podkreślić należy, że pomiary zostały wykonane ponad 8 lat temu i prawie 3 lata temu, czyli drzewa od okresu ostatniego pomiaru są wyższe. Niemniej już w 2012 roku wysokość zadrzewienia w granicach przedsięwzięcia w dominującej części wynosiła ponad 15 metrów, obecnie dominująca część zadrzewienia to drzewa o wysokości około 20 metrów, podkreślić należy, ze na etapie sporządzania raportu tylko 3 budynki planowano do wysokości 20 metrów, pozostałe budynki planuje się jako 16,5 m.

Czy uważają Państwo, że tak wielkie wycinki drzew nie stoją w sprzeczności z hasłami ochrony zadrzewień zwł. w zwartej strukturze miasta i zachodnim klinie zieleni? Proszę określić, czy Państwa zdaniem jest to mała czy duża ingerencja?

Uwzględniając skalę, strukturę gatunkową i wiekową drzew przewidzianych do usunięcia można stwierdzić, co wskazano w Raporcie o oddziaływaniu przedsięwzięcia na środowisko, że usunięcie drzew z terenu planowanego przedsięwzięcia będzie miało charakter oddziaływania negatywnego nieznaczącego.

Jakie gatunki planuje się nasadzić w ramach nasadzeń zastępczych? W jaki sposób ma funkcjonować „wymiana gatunkowa” i dlaczego będzie to wymiana „na lepsze”? Proszę o odpowiedź pod kątem zieleni w mieście i zmian klimatu.

W ramach rekompensaty planuje się nasadzić gatunki rodzime odpowiadające siedlisku będą to głównie: dąb szypułkowy, klon, grab pospolity, buk pospolity. Obecnie trwa procedura uzyskiwania decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach, w której określone zostaną warunki realizacji przedsięwzięcia, w tym konieczność wykonania nasadzeń rekompensacyjnych. Spośród wszystkich planowanych do usunięcia drzew 41,5% to Robinia biała, która jest gatunkiem ekspansywnym, inwazyjnym. Przebudowa drzewostanu będzie zadaniem skomplikowanym, ponieważ Robinia biała silnie zmienia warunki siedliska (chemizm gleb, oświetlenie), przez co wpływa na konkurencyjne wypieranie rodzimych gatunków. Obecność związków chemicznych o charakterze allelopatycznym, czyli wywierających negatywny wpływ na inne gatunki i silne odnawianie wegetatywne przyczynia się do utrzymywania bardzo dużego potencjału konkurencyjnego na raz skolonizowanych stanowiskach, co oznacza, że w najniższych warstwach zadrzewienia wskaźniki bioróżnorodności są niskie (Danielewicz W., Mirski P, Gazda A, lipiec 2018). Częściowe usunięcie Robini białej stworzy możliwość rozwoju gatunkom rodzimym, spodziewać się można wzrostu liczby gatunków w najniższych warstwach zadrzewienia, czyli wzrostu bioróżnorodności. Podkreślić należy, że w ramach przedsięwzięcia planuje się nasadzić 10 razy więcej krzewów niż planuje się usunąć. Warstwa krzewów stanowić będzie cenne siedlisko m.in. dla ptaków.

Wycięte rok temu 116 drzew w większości klonów zwyczajnych (gatunek rodzimy) to drzewa co najmniej 40-letnie. Pozostałe są w podobnym wieku, choć najstarsze mają ponad 100 lat. Jak „stare” drzewa chcecie Państwo nasadzić w ramach kompensaty?

Wykonaliśmy badanie wieku drzew na Forcie VII analizę dendrochronologiczną, z której wynika, że najstarsze drzew w granicach planowanego przedsięwzięcia ma 77 lat. W ramach rekompensaty planuje się nasadzić, gatunki rodzime odpowiadające siedlisku, będą to głównie: dąb szypułkowy, klon, grab pospolity, buk pospolity. Obecnie trwa procedura uzyskiwania decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach, w której określone zostaną warunki realizacji przedsięwzięcia, w tym konieczność i parametry wykonania nasadzeń rekompensacyjnych.

Na terenie rosną w przewadze dęby szypułkowe, wiązy szypułkowe, klony pospolite, lipy drobnolistne, graby pospolite, jesiony wyniosłe, robinie, mirabelki, topole, część drzew to olbrzymie egzemplarze o obwodach pnia ok. 200 cm – to nie są drzewa powojenne. Czy te stare bardzo wartościowe drzewa będą także usuwane?

Szczegółowy spis drzew przewidzianych do wycinki, przedstawiono w załączniku do Raportu oraz w wyjaśnieniach składanych w toku procedowania decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach. Jak wskazano w Raporcie przeprowadzono analizę największych drzew, wynikiem której było określenie wieku drzew. Z przeprowadzonych badań wynika, że najstarsze drzewa w granicach planowanego przedsięwzięcia to drzewa w wieku 77 i 76 lat. Zatem są to drzewa, które rosną od 1943 roku. Fort VIIA jest Fortem pośrednim wybudowanym w okresie modernizacji Twierdzy Poznań, szczegółowy projekt przygotowano w roku 1889 r. Prace budowlane prowadzono prawdopodobnie około 1890 roku. Czyli najstarsze drzewa, które dzisiaj porastają teren planowanego przedsięwzięcia pojawiły się ponad 50 lat po powstaniu Fortu. Historycznie drzewa znajdowały się w części szyjowej Fortu tj od ul. Marcelińskiej, a tam nie będą stawiane budynki, w związku z czym dęby pozostaną na swoim miejscu.

Te pokazywane drzewa to chyba za 100 lat? Ale nas już nie będzie. Chyba że mają Państwo zakontraktowany zakup dużych drzew w szkółkach europejskich? Ten kontrakt może wyczyścić wszystkie szkółki niemieckie i holenderskie z dużych drzew? Jakiej wielkości mają być sadzone drzewa?

Drzewa, które znajdują się na wizualizacji to drzewa w dużej części istniejące, których nie planuje się usuwać. Podkreślić należy, że wizualizacje są modelem odzwierciedlenia rzeczywistości i tak też należy je traktować. Obecnie trwa procedura uzyskiwania decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach, w której określone zostaną warunki realizacji przedsięwzięcia, w tym konieczność wykonania nasadzeń rekompensacyjnych.

Poza dębami wszystkie gatunki posiadają na terenie fortu reprezentację w postaci okazów o zdecydowanie większych obwodach, niż wytypowane do nawiertów. Wobec tego stwierdzenie: „najstarsze drzewa, które dzisiaj porastają teren na ternie Fortu VIIA pojawiły się ponad 50 lat po powstaniu Fortu.” (str. 60 Raportu) jest zdaniem nieuprawnionym. Dla przykładu w inwentaryzacji, sporządzonej na potrzeby przedsięwzięcia (załącznik 23, 24) robinia biała reprezentowana jest przez egzemplarze nr. 2350 (obw. 322 cm), 2934 (obw. 376 cm), klon pospolity nr 2189 (obw. 240 cm) 2822 (obw. 277 cm), klon jawor nr 4621 (obw. 224 cm), jesion wyniosły nr 3128 (obw. 220 cm), 4532 (obw. 270 cm), wiąz szypułkowy nr 257 (obw. 223 cm), 4709 (obw. 247 cm).

Drzewa do analizy dendrometrycznej wyznaczono z panujących w drzewostanie pięciu gatunków, po 2 okazy z każdego gatunku: dąb szypułkowy lub bezszypułkowy, klon pospolity, wiąz szypułkowy, robinia biała i jesion wyniosły. Wyznaczone okazy należały do największych drzew danego gatunku na terenie fortu.

Z drzew wymienionych w pytaniu: jesion wyniosły nr 4532, wiąz szypułkowy nr 4709 nie są planowane do usunięcia. Na pozycji nr 4621 w tabeli z inwentaryzacji znajduje się klon jawor jednak nie jak wskazano w pytaniu o obwodzie 224 cm tylko o obwodzie 41 cm i nie jest planowany do wycięcia.

Jesion wyniosły nr 3128 to drzewo zamierające, wyłamane na wysokości 8m. Klon pospolity o nr 2822 to również drzewo niebezpieczne dla osób poruszających się po terenie, co wskazano w inwentaryzacji.

Robinia biała nr 2350 i 2934 planowane są do usunięcia, podobnie jak klon pospolity o nr 2189 i wiąz szypułkowy nr 257. Jak wskazano w raporcie okazy wyznaczone do analizy dendrometrycznej należały do największych drzew danego gatunku, co nie oznacza o największych obwodach.

Robinia biała należy do gatunków inwazyjnych, co wielokrotnie wskazywano w Raporcie. Przykładem potwierdzającym tę tezę jest fakt, że RDOŚ w Opolu w granicach obszaru Natura 2000 Forty Nyskie zlecił usunięcie 1281 drzew. Zaznaczyć należy, że przedmiotem ochrony obszaru N2000 Forty Nyskie są nietoperze, które w przeciwieństwie do Fortu VIIA występują tam licznie. Ponad to RDOŚ w Opolu poza wycięciem zobowiązał wykonawcę do korzystania ze środków chemicznych – herbicydów.

Ponadto przyjmując, zmierzone obwody dwóch drzew wskazanych w pytaniu, klon pospolity o nr 2189 i wiąz szypułkowy nr 257 i odnosząc je do wieku analizowanych drzew można jednoznacznie stwierdzić, że nie są starsze niż najstarsze drzewa wskazane w badaniu.

Które drzewa będą usunięte ze względu na kolizję z inwestycją, a które ze względu na ich stan fitosanitarny? Jaka będzie ich łączna liczba?

Maksymalna, planowana liczba drzew do usunięcia to 1538 sztuk, może ona ulec zmniejszeniu po dokładnym zaprojektowaniu całości zamierzenia. Cały czas pracujemy nad rozwiązaniami, które pozwolą ograniczyć wycinki. 117 drzew będzie usuniętych z uwagi na ich stan fitosanitarny.

Jakie są wyniki uzgodnień z Miejskim Konserwatorem Zabytków?

W dniu 28.03.2018r. Miejski Konserwator Zabytków zaopiniował pozytywnie Program Funkcjonalno – Użytkowy wraz z koncepcją rewaloryzacji i adaptacji Fortu VIIA, który stanowił załącznik do wniosku o dotację Unijną.

W dniu 22.12.2020r. wystąpiliśmy do Miejskiego Konserwatora Zabytków o pozwolenie konserwatorskie na prowadzenie robót budowlanych przy zabytku. Niniejsze postępowanie jeszcze się nie zakończyło.

Po co ta rozbudowa o dodatkowe kubatury, które zniszczą dużą część fortu? Po co są te przeszklenia, rozbudowa koszar, zniszczenie nasypu chroniącego koszary szyjowe, warstwy oporowe, które też pełnią rolę izolacji, wał piechoty, majdan, podjazdy dla dział? Z powodzeniem można wykorzystać już istniejące kubatury i zniszczenie tych elementów zupełnie nie jest konieczne, by w obiekcie mogły funkcjonować inne podmioty. Da się to zrobić, wystarczy spojrzeć na Fort VII w Poznaniu – muzeum, blohhauz Fortu Colomb – pub, Fort 39 w Krakowie – schronisko młodzieżowe, Fort 49 w Krakowie – MDK, Fort 49 1/2a „Mogiła” w Krakowie, Fort IV w Toruniu – tam zachowano istniejące formy ziemne i kubatury, zgodnie z zasadami zrównoważonego rozwoju i to założenie dostosowano do materii obiektu, a nie niszczono obiektu jak to planowane jest na Forcie VIIA. Projekt to przeinwestowane poszukiwanie nowej i nietrafnej pseudo tożsamości budowli obronnej.

Przede wszystkim należy pamiętać o tym, że fortyfikacje znajdujące się na terenie Polski, pochodzą z różnych okresów historycznych i powstawały według różnych koncepcji. Fortyfikacje z dawnego zaboru pruskiego, rosyjskiego czy austryjackiego różnią się czasami znacznie pomiędzy sobą. Fort VIIa jest fortem typu pośredniego i ma znacznie mniejszą powierzchnię niż np. fort VI czy VII. Trudno wykorzystywać je w kształcie całkowicie oryginalnym, dlatego poszukujemy dla fortów nowych funkcji. Zgodnie z duchem Karty Krakowskiej zabytki możemy wykorzystywać w sposób użyteczny społecznie. Takie tendencje obserwuje się na świecie w stosunku do obiektów w zabytkowych, nie tylko fortyfikacyjnych (np. wiedeński Gasometer, muzeum pod krakowskim Rynkiem Głównym). Przyjęty program funkcjonalny wykracza poza zakres istniejącej kubatury, także z powodu braku odpowiednich warunków doświetlenia i rozbudowanej komunikacji wewnętrznej.

Czy była zgoda konserwatora zabytków na instalację kolektorów?

Na terenie fortu nie planuje się instalacji kolektorów słonecznych.

Rewitalizacja nie polega na zniszczeniu materii zabytku. Bo zniszczenie wałów, majdanu, wału piechoty i przebudowa koszarów szyjowych nie ma nic wspólnego z ochroną zabytku. Dlaczego nie zostaną wykorzystane istniejące kubatury a to jest ogromna powierzchnia. Obniży to znacznie koszty i ograniczy negatywny wpływ zniszczenia odwodnienia i izolacji w koszarach. W wielu obiektach z powodzeniem to rozwiązanie zastosowano, więc i tu było by to możliwe.

Nie może być mowy o niszczeniu zabytku, wręcz przeciwnie chcemy zabytek uratować. Jak wyżej pisaliśmy, przyjęty program funkcjonalny wykracza poza zakres istniejącej kubatury, także z powodu braku odpowiednich warunków doświetlenia i rozbudowanej komunikacji wewnętrznej (stanowiącej niemal połowę powierzchni fortu), stąd konieczność wprowadzenia nowej kubatury, jednak w taki sposób, aby zachować istniejące ukształtowanie terenu. Przyjęty społeczny program rewitalizacji zakłada powstanie miejsc dla podmiotów ekonomii społecznej oraz przestrzeni dla okolicznych mieszkańców. Korzystamy także z istniejących izolacji oraz systemu odwodnienia. Zasadnicze ukształtowanie terenu i wałów pozostanie zachowane, majdan będzie zadaszony przeszklonym dachem, a koszary, zarówno szyjowe jak i czołowe nie zmienią swojego kształtu.

By zrobić parking również będzie potrzebna niwelacja terenu, bo ma pochylenie 8%, a dopuszczalne pochylenie parkingu wynosi w zal. od powierzchni 2,5%. Konieczne więc zmiana form gruntowych. Zlikwidowane są również podjazdy na majdanie.

Parkingi zostały zaprojektowane zgodnie z obowiązującymi przepisami technicznymi, drobne korekty wiążą się z przygotowaniem odpowiedniej podbudowy pod miejsca parkingowe. Na majdanie nie będzie parkingu.

Dlaczego na filmie reklamowym inwestycji na Forcie, pokazane jest drzewo, które rośnie na murze oporowym przeciwskarpy? Czy Konserwator zabytków zgodzi się na taką lokalizację drzew?

Film będący wizualizacją (a nie reklamą) inwestycji pokazuje docelowy układ zieleni. Lokalizacja wspomnianego drzewa została skorygowana. Dziękujemy za zwrócenie uwagi.

Czy stoki bojowe Fortu VIIa, czyli miejsce w którym mają powstać bloki mieszkalne, nie są częścią zabytkowego Fortu?

Budynki mieszkalne zostaną zlokalizowane na tzw. przedstoku (glacis), a nie na stokach bojowych.

Planowane budynki mają powstać m.in w miejscu gdzie jest doskonale zachowany wał (rów) przeciwczołgowy z 1944 roku. Ważny element historii Fortu i Poznania. Zostanie on całkowicie zniszczony przez inwestycję.

Ocena co jest wartościowe w zabytkowym obiekcie nie jest zawsze jednoznaczna. Teren wokół fortu został znacząco przebudowany, szczególnie w część barkowej.

Rozumiem, że drzewa widoczne pomiędzy budynkami na stokach zostaną nasadzone wtórnie po zakończeniu budowy? Na wizualizacjach widoczny jest mur oporowy na stoku, co oznacza, że stok w miejscu, które chcą Państwo przeznaczyć pod zabudowę zostanie wyrównany, a więc w tych miejscach istniejące drzewa nie będą mogły przetrwać? Gdzie mają być usytuowany ogród społeczny? Z Raportu Oddziaływania na Środowisko wynika, że w przypadku realizacji zabudowy na stokach, nie mają Państwo miejsca na rozmieszczenie wszystkich nasadzeń kompensacyjnych, część z nich ma zostać rozmieszczona w Lasku Marcelińskim. Czy z usytuowaniem w górnej części stoków otwartych zbiorników retencyjnych również będzie wiązała się z wycinką usytuowanych tam drzew? Jaki jest cel lokalizowania tych zbiorników w takim miejscu?

Ze względu na wykonanie ścian fundamentowych w technologii ścian szczelinowych przy projektowanej zabudowie mieszkaniowej zachowamy istniejące drzewa między grupami projektowanych budynków i oczywiście będziemy nasadzać nowe drzewa i rośliny, w tym również nad stropami piwnic. Realizacja planowanej zabudowy mieszkaniowej będzie się odbywała za granicą przedstoku, który nie zostanie zniwelowany i będzie w pełni widoczny w zachowanym zakresie od strony drogi krytej.

Lokalizacja wszystkich nasadzeń jak i rozmieszczenie funkcji ogólnospołecznych będzie poprzedzone opracowaniem projektowym wykonanym przez doświadczonego projektanta z uwzględnieniem istniejących drzew.

Retencja wody jest systemem wieloetapowym poprzez intensywne zielone dachy, nawierzchnie biologicznie czynne (przepuszczalne), szczelne zbiorniki aż do możliwości retencjonowania wody na terenie w naturalnie występujących zagłębieniach. Nie planujemy w związku z powyższym wycinki drzew.

W rewitalizacji dochodzi niekiedy do znacznych ingerencji w zastany teren, ważne aby jednak mimo tych zmian zachować rozpoznawalną w przestrzeni formę obiektu – by był on nadal czytelny. Czy zgadzają się Państwo z takim podejściem? Jeśli tak, to jak mają się plany zabudowy stoków pofortecznych trwale ingerujących i niweczących formę fortu do kultywowanych przez Państwa haseł ochrony dziedzictwa kulturowego?

Zabudowa będzie realizowana zgodnie z duchem Karty Krakowskiej. Zachowujemy najważniejsze elementy fortu pośredniego wprowadzając przekształcenia w sposób jak najmniej ingerujący a jednocześnie pozwalający wykorzystać zabytek społecznie użytecznie. Zależy nam na tym , aby cały wewnętrzny obszar fortu zachował obecne ukształtowanie terenu poprzez skarpy bojowe, murowaną przeciwskarpę z kratą forteczną, drogę krytą, stok bojowy i przeciwstok. Planowana przestrzeń parkowa wraz z alejkami spacerowymi mieszcząca się m. in. Pomiędzy murowaną przeciwskarpą a przeciwstokiem umożliwi odczytanie wszystkich wyżej wymienionych elementów budowli fortecznej z pozycji spacerującego człowieka.

Wróć do strony głównej